Đồ cổ thú vị
Biểu đồ Hjulström là biểu đồ đến kích thước hạt trầm tích và vận tốc dòng chảy, được các nhà thủy văn và địa chất sử dụng để xác định xem một con sông sẽ xâm thực (xói mòn), vận chuyển hay lắng đọng trầm tích. Biểu đồ này được công bố trong luận án tiến sĩ của Filip Hjulström (1902–1982) "Studies of the morphological activity of rivers as illustrated by the river Fyris" vào năm 1935.
Đường cong phía dưới (biên dưới) biểu thị tốc độ lắng đọng là hàm của kích thước hạt.
Lưu ý rằng các trục là biểu thị theo tỷ lệ logarit.
Biểu đồ cho thấy một số nguyên tắc chính về mối quan hệ giữa xâm thực, vận chuyển và lắng đọng. Đối với các đất hạt rời, ma sát là lực chủ đạo ngăn ngừa xói mòn, các đường cong bám sát nhau và vận tốc cần thiết tăng theo kích thước hạt. Đối với vật liệu trầm tích dính, chủ yếu là đất sét và cả đất bụi, tốc độ xói mòn tăng khi kích thước hạt giảm, vì lực dính quan trọng hơn khi các hạt trở nên nhỏ hơn. Mặt khác, tốc độ tới hạn của quá trình lắng đọng phụ thuộc vào tốc độ lắng và tốc độ này giảm khi kích thước hạt giảm. Đường cong Hjulström cho thấy các hạt cát có kích thước khoảng 0,1 mm dễ bị xói mòn nhất.
Đường cong này có từ nghiên cứu đầu thế kỷ 20 về địa mạo sông và ngày nay không chủ yếu có giá trị lịch sử, tuy nhiên do đơn giản nên vẫn rất hấp dẫn. Một trong những nhược điểm của biểu đồ này là nó không tính đến độ sâu của nước và quan trọng hơn là không cho thấy sự lắng đọng là do sự giảm tốc độ dòng chảy và xói mòn là do tăng tốc độ dòng chảy gây ra.
Ngày nay, có rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về các công thức vận chuyển trầm tích sông và khả năng áp dụng tốt hơn so với biểu đồ của Hjulström.
No comments:
Post a Comment